เอกสารหลักสูตรการพัฒนาศักยภาพด้านการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน (Assessment for Learning) เป็นแนวทางในการวัดและประเมินผลการเรียนรู้เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Byadmin

ก.พ. 4, 2023 #คู่มือครู

Post Views: 391

บทความนี้ สื่อฟรีออนไลน์.com

ขอแนะนำบทความเรื่อง เอกสารหลักสูตรการพัฒนาศักยภาพด้านการวัดและ

ประเมินผลในชั้นเรียน เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน (Assessment for Learning)

เป็นแนวทางในการวัดและประเมินผลการเรียนรู้เพื่อพัฒนาการเรียนรู้

ของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การพัฒนาศักยภาพด้านการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนอย่างมีประสิทธิภาพ

การวัดและประเมินผลการเรียนรู้เป็นหัวใจสำคัญของกระบวนการจัดการเรียนการสอนที่มีคุณภาพ โดยเฉพาะแนวคิด Assessment for Learning หรือการประเมินเพื่อการเรียนรู้ ที่เน้นการใช้ผลการประเมินเป็นเครื่องมือในการพัฒนาและส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่เพียงแค่การตัดสินผลการเรียนเท่านั้น ครูผู้สอนในยุคปัจจุบันจึงจำเป็นต้องพัฒนาศักยภาพของตนเองในด้านการวัดและประเมินผลให้ทันสมัยและสอดคล้องกับบริบทการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เพื่อให้สามารถนำข้อมูลจากการประเมินมาใช้ในการปรับปรุงการจัดการเรียนการสอนและช่วยเหลือนักเรียนให้บรรลุเป้าหมายการเรียนรู้ได้อย่างเต็มศักยภาพ

ความหมายและความสำคัญของการประเมินเพื่อการเรียนรู้

การประเมินเพื่อการเรียนรู้หรือ Assessment for Learning เป็นแนวทางการประเมินที่มุ่งเน้นการใช้ข้อมูลจากการประเมินเพื่อปรับปรุงและพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนในระหว่างกระบวนการเรียนการสอน ต่างจากการประเมินผลการเรียนรู้แบบดั้งเดิมที่มุ่งเน้นการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเพื่อตัดสินผลการเรียนเมื่อสิ้นสุดหน่วยการเรียนรู้หรือภาคเรียน แนวคิดนี้ถือว่าการประเมินเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนการสอนที่ช่วยให้ครูและนักเรียนได้รับข้อมูลป้อนกลับที่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง

การประเมินเพื่อการเรียนรู้มีความสำคัญอย่างยิ่งในยุคที่การศึกษาเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เพราะช่วยให้ครูสามารถเข้าใจระดับความรู้ความเข้าใจของนักเรียนได้อย่างลึกซึ้ง สามารถระบุจุดแข็งและจุดที่ต้องพัฒนาของนักเรียนแต่ละคนได้อย่างชัดเจน ทำให้สามารถวางแผนการสอนและออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับความต้องการของผู้เรียนแต่ละคนได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังช่วยส่งเสริมให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ของตนเอง เข้าใจเป้าหมายการเรียนรู้ สามารถประเมินตนเองและกำหนดแนวทางการพัฒนาตนเองได้

หลักการสำคัญของการประเมินเพื่อการเรียนรู้

การประเมินเพื่อการเรียนรู้มีหลักการสำคัญหลายประการที่ครูผู้สอนควรเข้าใจและนำไปใช้ในการจัดการเรียนการสอน หลักการแรกคือการกำหนดเป้าหมายการเรียนรู้ที่ชัดเจนและสื่อสารให้นักเรียนเข้าใจ เมื่อนักเรียนทราบว่าตนเองต้องเรียนรู้อะไร อย่างไร และเพื่ออะไร พวกเขาจะสามารถมุ่งความพยายามไปในทิศทางที่ถูกต้องและสามารถประเมินความก้าวหน้าของตนเองได้

หลักการที่สองคือการให้ข้อมูลป้อนกลับที่มีคุณภาพและทันท่วงที ข้อมูลป้อนกลับที่ดีควรเป็นข้อมูลที่เฉพาะเจาะจง ชี้ให้เห็นถึงสิ่งที่นักเรียนทำได้ดีและสิ่งที่ควรปรับปรุง พร้อมทั้งให้คำแนะนำที่ชัดเจนว่าควรพัฒนาอย่างไร การให้ข้อมูลป้อนกลับควรทำในขณะที่นักเรียนยังมีโอกาสปรับปรุงแก้ไข ไม่ใช่หลังจากที่สิ้นสุดการเรียนรู้ไปแล้ว นอกจากนี้ข้อมูลป้อนกลับควรมุ่งเน้นที่กระบวนการเรียนรู้และความพยายามของนักเรียน ไม่ใช่เพียงแค่คะแนนหรือผลลัพธ์เท่านั้น

หลักการที่สามคือการส่งเสริมให้นักเรียนมีส่วนร่วมในกระบวนการประเมิน ซึ่งรวมถึงการประเมินตนเองและการประเมินเพื่อน การที่นักเรียนได้ฝึกประเมินผลงานของตนเองและของเพื่อนจะช่วยให้พวกเขาเข้าใจเกณฑ์การประเมินและคุณภาพของงานที่ดีมากขึ้น พัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์และการไตร่ตรองในการเรียนรู้ของตนเอง รวมทั้งเพิ่มความรับผิดชอบต่อการเรียนรู้ของตนเอง

บทบาทของครูในการพัฒนาการประเมินเพื่อการเรียนรู้

ครูมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการนำแนวทางการประเมินเพื่อการเรียนรู้ไปใช้ในชั้นเรียนให้มีประสิทธิภาพ บทบาทแรกคือการออกแบบการประเมินที่หลากหลายและสอดคล้องกับเป้าหมายการเรียนรู้ ครูควรใช้เครื่องมือและวิธีการประเมินที่หลากหลาย เช่น การสังเกต การสัมภาษณ์ แบบทดสอบ การนำเสนอ โครงงาน ชิ้นงาน และแฟ้มสะสมงาน เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ครอบคลุมเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนักเรียนในมิติต่างๆ

บทบาทที่สองคือการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากการประเมินอย่างเป็นระบบ ครูต้องมีทักษะในการสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน บันทึกข้อมูลอย่างเป็นระบบ และวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อค้นหาแนวโน้มและข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนักเรียน การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลจะช่วยให้ครูทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

บทบาทที่สามคือการใช้ข้อมูลจากการประเมินเพื่อปรับปรุงการสอนและช่วยเหลือนักเรียน เมื่อครูได้ข้อมูลเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนักเรียนแล้ว ครูต้องนำข้อมูลนั้นมาวิเคราะห์และวางแผนการสอนในขั้นต่อไป หากพบว่านักเรียนส่วนใหญ่ยังไม่เข้าใจเนื้อหาบางส่วน ครูอาจต้องสอนใหม่ด้วยวิธีการที่แตกต่าง หรือหากพบว่านักเรียนบางคนมีความยากลำบากเฉพาะเรื่อง ครูควรจัดกิจกรรมเสริมหรือให้ความช่วยเหลือเป็นรายบุคคล

บทบาทที่สี่คือการสร้างบรรยากาศในชั้นเรียนที่เอื้อต่อการเรียนรู้และการประเมิน ครูควรสร้างสภาพแวดล้อมที่นักเรียนรู้สึกปลอดภัยในการเสี่ยงทำผิด กล้าแสดงความคิดเห็น และเปิดรับข้อมูลป้อนกลับ การสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ที่เน้นการพัฒนาและการเติบโตมากกว่าการแข่งขันจะช่วยให้นักเรียนมีทัศนคติที่ดีต่อการประเมินและพร้อมที่จะเรียนรู้จากข้อผิดพลาด

เทคนิคและกลยุทธ์การประเมินเพื่อการเรียนรู้ในชั้นเรียน

ครูสามารถใช้เทคนิคและกลยุทธ์หลากหลายในการประเมินเพื่อการเรียนรู้ เทคนิคแรกที่ได้รับความนิยมคือการใช้คำถามเพื่อการเรียนรู้ การตั้งคำถามที่ดีจะกระตุ้นให้นักเรียนคิดวิเคราะห์ อธิบายเหตุผล และเชื่อมโยงความรู้ ครูควรตั้งคำถามที่หลากหลายระดับความคิด ตั้งแต่คำถามระดับต่ำที่ต้องการให้นักเรียนระลึกข้อมูลไปจนถึงคำถามระดับสูงที่ต้องการให้นักเรียนประเมินค่าหรือสร้างสรรค์สิ่งใหม่ นอกจากนี้ครูควรให้เวลานักเรียนคิดหลังจากตั้งคำถามและส่งเสริมให้นักเรียนอธิบายเหตุผลของคำตอบ

เทคนิคที่สองคือการใช้การสังเกตอย่างเป็นระบบ ครูควรสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างสม่ำเสมอ ทั้งในขณะที่นักเรียนทำงานเดี่ยวและทำงานกลุ่ม การสังเกตจะช่วยให้ครูเห็นกระบวนการทำงานของนักเรียน ความเข้าใจและความสับสน ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่น และทัศนคติต่อการเรียนรู้ ครูควรจดบันทึกสิ่งที่สังเกตได้อย่างเป็นระบบเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการวางแผนการสอนและการให้ความช่วยเหลือนักเรียน

เทคนิคที่สามคือการใช้กิจกรรมเปิดและปิดบทเรียน การเริ่มบทเรียนด้วยกิจกรรมที่ช่วยให้ครูทราบความรู้เดิมของนักเรียน เช่น การระดมสมอง การตอบคำถามสั้นๆ หรือการวาดแผนผังความคิด จะช่วยให้ครูปรับการสอนให้เหมาะสมกับระดับความรู้ของนักเรียน การปิดบทเรียนด้วยกิจกรรมที่ช่วยให้ครูทราบว่านักเรียนเรียนรู้อะไรบ้าง เช่น การเขียนสรุป การตอบคำถามสะท้อนความคิด หรือการทำแบบทดสอบย่อย จะช่วยให้ครูทราบว่าควรสอนต่อหรือต้องทบทวนเนื้อหาบางส่วน

เทคนิคที่สี่คือการใช้เกณฑ์การประเมินหรือรูบริค การมีเกณฑ์การประเมินที่ชัดเจนจะช่วยให้นักเรียนเข้าใจว่าคาดหวังอะไรจากพวกเขาและทำอย่างไรจึงจะทำงานได้ดี ครูควรแบ่งปันเกณฑ์การประเมินกับนักเรียนตั้งแต่เริ่มต้นและใช้เกณฑ์นั้นในการให้ข้อมูลป้อนกลับ การให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการสร้างเกณฑ์การประเมินจะช่วยให้พวกเขาเข้าใจและยอมรับเกณฑ์นั้นมากขึ้น

เทคนิคที่ห้าคือการใช้การประเมินด้วยวาจา การพูดคุยกับนักเรียนเป็นรายบุคคลหรือกลุ่มเล็กเกี่ยวกับการเรียนรู้ของพวกเขาจะให้ข้อมูลที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับความเข้าใจ ความคิด และความรู้สึกของนักเรียน การสัมภาษณ์สั้นๆ ในขณะที่นักเรียนทำงานหรือการประชุมเป็นรายบุคคลเป็นระยะจะช่วยให้ครูสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับนักเรียนและเข้าใจความต้องการของพวกเขาได้ดีขึ้น

การพัฒนาทักษะการประเมินตนเองและประเมินเพื่อนของนักเรียน

การส่งเสริมให้นักเรียนมีทักษะในการประเมินตนเองและประเมินเพื่อนเป็นสิ่งสำคัญในการประเมินเพื่อการเรียนรู้ การประเมินตนเองช่วยให้นักเรียนสามารถไตร่ตรองการเรียนรู้ของตนเอง ระบุจุดแข็งและจุดที่ต้องพัฒนา และกำหนดเป้าหมายการเรียนรู้ของตนเอง ครูสามารถส่งเสริมการประเมินตนเองโดยการให้นักเรียนตอบคำถามสะท้อนความคิด เช่น ฉันเรียนรู้อะไรบ้างวันนี้ ฉันทำได้ดีในเรื่องอะไร ฉันยังต้องพัฒนาอะไร และฉันจะพัฒนาตนเองได้อย่างไร

การประเมินเพื่อนช่วยให้นักเรียนได้เรียนรู้จากมุมมองของผู้อื่น พัฒนาทักษะการให้และรับข้อมูลป้อนกลับ และเข้าใจเกณฑ์การประเมินได้ดีขึ้นจากการประยุกต์ใช้กับงานของผู้อื่น ครูควรสอนนักเรียนให้รู้วิธีการให้ข้อมูลป้อนกลับที่สร้างสรรค์ ซึ่งมุ่งเน้นที่พฤติกรรมหรือผลงานไม่ใช่บุคคล ชี้ให้เห็นทั้งจุดแข็งและจุดที่ควรปรับปรุง และให้คำแนะนำที่เป็นประโยชน์

ครูควรเริ่มต้นการพัฒนาทักษะการประเมินตนเองและประเมินเพื่อนอย่างค่อยเป็นค่อยไป โดยอาจเริ่มจากการให้นักเรียนประเมินงานง่ายๆ ด้วยเกณฑ์ที่เรียบง่าย แล้วค่อยๆ เพิ่มความซับซ้อน นอกจากนี้ครูควรให้โอกาสนักเรียนฝึกฝนเป็นประจำและให้ข้อมูลป้อนกลับเกี่ยวกับวิธีการประเมินของพวกเขาเพื่อให้พวกเขาพัฒนาทักษะนี้ได้อย่างต่อเนื่อง

การให้ข้อมูลป้อนกลับที่มีประสิทธิภาพ

ข้อมูลป้อนกลับเป็นหัวใจสำคัญของการประเมินเพื่อการเรียนรู้ ข้อมูลป้อนกลับที่มีคุณภาพต้องมีลักษณะหลายประการ ประการแรกคือความทันท่วงที ข้อมูลป้อนกลับควรให้ในขณะที่นักเรียนยังมีโอกาสปรับปรุงแก้ไข ไม่ใช่หลังจากที่สิ้นสุดการเรียนรู้ไปแล้ว ยิ่งให้ข้อมูลป้อนกลับเร็วเท่าไร นักเรียนยิ่งมีโอกาสนำไปใช้ประโยชน์ได้มากเท่านั้น

ประการที่สองคือความเฉพาะเจาะจง ข้อมูลป้อนกลับควรชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนว่านักเรียนทำอะไรได้ดี ทำอะไรยังไม่ดี และควรปรับปรุงอย่างไร การพูดว่า งานดีมาก หรือ ต้องพยายามมากกว่านี้ ไม่ได้ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์มากนัก ควรพูดอย่างเช่น ส่วนนำเรียงความของเธอดีมากเพราะมีประโยคเปิดที่น่าสนใจ แต่ควรเพิ่มรายละเอียดสนับสนุนในเนื้อหาให้มากกว่านี้

ประการที่สามคือความเป็นกลาง ข้อมูลป้อนกลับควรมุ่งเน้นที่ผลงานและพฤติกรรม ไม่ใช่บุคลิกภาพของนักเรียน ควรหลีกเลี่ยงการเปรียบเทียบนักเรียนกับเพื่อนๆ แต่ควรเปรียบเทียบความก้าวหน้าของนักเรียนกับตัวเขาเองในอดีต การใช้ภาษาที่สร้างสรรค์และเน้นการพัฒนาจะช่วยให้นักเรียนรับข้อมูลป้อนกลับได้ดีกว่าการใช้ภาษาที่ตำหนิหรือประจาน

ประการที่สี่คือความสมดุล ข้อมูลป้อนกลับที่ดีควรชี้ให้เห็นทั้งจุดแข็งและจุดที่ต้องพัฒนา การเริ่มต้นด้วยการชี้ให้เห็นสิ่งที่นักเรียนทำได้ดีจะช่วยสร้างความมั่นใจและทำให้นักเรียนเปิดใจรับคำแนะนำสำหรับการปรับปรุงมากขึ้น การให้ข้อมูลป้อนกลับเชิงบวกเพียงอย่างเดียวอาจไม่ช่วยให้นักเรียนพัฒนา แต่การให้ข้อมูลป้อนกลับเชิงลบเพียงอย่างเดียวอาจทำให้นักเรียนท้อแท้

ประการที่ห้าคือการให้แนวทางการปรับปรุง ข้อมูลป้อนกลับไม่ควรเพียงแค่บอกว่าอะไรผิด แต่ควรให้คำแนะนำว่าควรทำอย่างไรเพื่อปรับปรุง การให้ตัวอย่าง การแนะนำทรัพยากรที่เป็นประโยชน์ หรือการให้คำแนะนำเป็นขั้นตอนจะช่วยให้นักเรียนสามารถดำเนินการปรับปรุงได้อย่างเป็นรูปธรรม